IGK: ZLOÄŒIN KOJI SE NE ZABORAVLJA - ZLOÄŒIN NA MARKALAMA - GENOCID U SARAJEVU

IGK: ZLOÄŒIN KOJI SE NE ZABORAVLJA - ZLOÄŒIN NA MARKALAMA - GENOCID U SARAJEVU
Na današnji dan 1995. godine od minobacačke granate ispaljene sa položaja Vojske Republike Srpske na sarajevsku tržnicu Markale stradalo je 43, a ranjeno 90 graÄ‘ana Sarajeva. Ovaj zločin dogodio se godinu i pol dana nakon što su, gotovo na istom mjestu, srpske granate ubile 68, a ranile 144 graÄ‘anina glavnog grada BiH.
Ova i sve druge sarajevske i bosanskohercegovačke godišnjice stalno će opominjati svijet da je na meÄ‘unarodno priznatu, samostalnu, suverenu državu Bosnu i Hercegovinu izvršenja agresija, a nad njenim graÄ‘anima genocid. U ime budućnsti ne samo Bosne i Hercegovine i njenih graÄ‘ana, već i u ime budućnosti čovjeka i civilizacije istina o ovim zločinima se mora potpuno dokućiti, a pravda za žrtve tih zločina potpuno ostvariti. Iako je Haški sud utvrdio ko je kriv za ovaj napad na civile, špekulacije o tome sa čijih je položaja došla granata nikad nisu prestale. Dijelom i stoga što je upravo granatiranje Markala bilo okidač za pokretanje vojne intervencije NATO-a. Snage bosanskih Srba 28. avgusta 1995. godine sa položaja u pravcu Trebevića ispalile su pet granata u pravcu sarajevske tržnice Markale. Sat prije podneva ubijene su 43, a teško povrijeÄ‘ene 84 osobe. Masakr, kasnije poznat i kao Markale 2, postao je okidač za pokretanje vojne intervencije NATO snaga po položajima VRS oko Sarajeva. Nakon intervencije srpske su snage pristale na pregovore o primirju, koje će kasnije rezultirati potpisivanjem Dejtonskog sporazuma. Njegov tvorac Ričard Holbruk kasnije je u serijalu „Smrt Jugoslavije“ potvrdio ovu tezu: „Konačno, sve je bilo čisto za pravi vojni odgovor, a ne smeće.“ Upravo činjenica da je nakon drugog velikog masakra u Sarajevu, gradu nad kojim je vršena konstantna kampanja terora od strane srpskih snaga, došlo do vojne intervencije, poslužila je kao dobra podloga za zamjenu teza. Tako je na mnogim procesima u Hagu, uključujući i onaj protiv Radovana Karadžića, optuženika kojem se, uz genocid, na teret stavlja i ovaj zločin, pokrenuto pitanje ko je ispalio granatu - Armija BiH ili Vojska Republike Srpske.
U mnoštvu dokaza neki od najsvježijih stižu upravo sa suÄ‘enja glavnom komandantu VRS Ratku Mladiću, optuženom za najteže zločine u BiH, i Radovanu Karadžiću. I balistički ekspert optužbe Ričard Higs u Hagu je potvrdio nalaze istraga o eksplozijama u Sarajevu, uključujući i Markale, po kojima su granate bile ispaljene sa položaja Vojske Republike Srpske. Mjesta sumnji, koja već 17 godina nagriza i žrtve i istinu, više nema.
Ispred ulaza u Gradsku tržnicu, 28. augusta 1995. godine, ubijeni su: Omer Ajanović, Hidajet Alić, Salko Alić, Zeno Bašević, Husein Baktašević, Sevda Brkan-KrušÄica, Vera Brutus-Đukić, Halida Cepić, Paša Crnčalo, Mejra Cocalić, Razija ÄŒolić, Esad ÄŒoranbegić, Dario Dlouhi, Salko Duraković, Alija Dževlan, Najla Fazlić, Rijad Garbo, Ibrahim Hajvaz, Meho Herceglić, Jasmina Hodžić, Hajrudin Hozo, Jusuf Hašimbegović, Adnan Ibrahimagić, Ilija Karanović, Mesudija Kerović, Vehid Komar, Muhamed Kukić, Mirsad Kovačević, Hašim Kurtović, Ismet Klarić, Masija Lončar, Osman Mahmutović, Senad Muratović, Goran Poturković, Blaženka Smoljan, Hamid Smajlhodžić, Hajro Šatrović, Samir Topuzović, Hamza Tunović, Ajdin Vukotić, Sabaheta Vukotić, Meho Zećo i Narima Žiga.
Ljudska i Božija pravda i obaveza je govoriti istinu, jer ona je samo jedna, a suočavanje sa njom mogu ostvariti samo oni ljudi – pojedinci, grupe i kolektiviteti, čija je bitna odlika svijest i savjest, a koja upravo njih razlikuje od životinja. To odlikuje antifašiste i kosmopolite, jer su u najtežim uslovima agresije, genocida i barbarske opsade Sarajeva branili najviše civilizacijske principe i univerzalne moralne vrijednosti. Na to nas obavezuje i dug prema žrtvama masakra na Markalama. To dugujemo ubijenoj djeci Sarajeva i njihovim roditeljima. To dugujemo ubijenim Sarajlijama koji su ubijani i ranjavani zbog vjernosti svom gradu i svojoj domovini. To dugujemo svim žrtvama u Bosni i Hercegovini, bez obzira na njihovo porijeklo, ime, ideologiju, politiku, vjeru. TakoÄ‘er, to dugujemo i antifašizmu koji je višestoljetna tekovina našeg podneblja, a koji je ugraÄ‘en u temelje Bosne i Hercegovine i savremene Evrope. Na kraju krajeva, to dugujemo i milionima žrtava holokausta i genocidâ kojima je krvlju ispisana historija XX stoljeda, jer, kako to reče, nobelovac – južnoafrički nadbiskup Desmond Tutu, “prvo nam dajte da ispričamo istinu i svojoj i vašoj djeci, a onda nam dajte da je kao čovječanstvo nikada ne zaboravimo”.
Obaveza svih nas jeste da otkrijemo i utvrdimo ljudsku, društvenu i naučnu istinu o genocidu i drugim oblicima zločina protiv čovječnosti i meÄ‘unarodnog prava, kao bitan uslov za ostvarivanje pravde i prava, bez kojih nije moguće postići pomirenje i graditi zajedničku budućnost u Bosni i Hercegovini i države Bosne i Hercegovine, kao prototipni model razvoja savremene civilizacije i kulture u Evropi i svijetu.
nstitut za istraživanje genocida, Kanada - IGK